กรณีศึกษา : "ปัญหาขยะล้นหาดบางแสน รัฐหรือชาวบ้านจะเป็นผู้แก้ไข"

หาดบางแสน

สถานการณ์ : “ปัญหาขยะล้นหาดบางแสน รัฐหรือชาวบ้านจะเป็นผู้แก้ไข”

ดันโครงการ ‘ผ้าป่าขยะ’ จัดการปัญหาขยะล้นหาด
หนังสือพิมพ์ลานมะพร้าว จันทร์ 18 กันยายน 2549

ปัญหาสิ่งแวดล้อมโลกที่กำลังอยู่ในภาวะวิกฤตนั้นมีมากหลายปัญหา แต่ประเด็นที่มีความสำคัญและทั่วโลกให้ความสนใจอยู่ในขณะนี้คือ มลพิษทางทะเล ซึ่งเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นจากกิจกรรมการดำเนินชีวิตของมนุษย์และได้ก่อให้เกิดผลกระทบทำให้เกิดสภาพเสื่อมโทรมลง โดยเฉพาะต่อระบบนิเวศบริเวณชายฝั่ง และที่สำคัญอย่างยิ่งต่อห่วงโซ่อาหารอันมีผลต่อความอุดมสมบูรณ์ของสัตว์น้ำและทรัพยากรชายฝั่งที่สำคัญ ทะเลและมหาสมุทรนับเป็นแหล่งรองรับของเสียที่สำคัญของโลก เพราะของเสียจากกิจกรรมต่าง ๆ ของมนุษย์ ท้ายที่สุดแล้วก็จะไหลลงสู่ทะเล ทำให้น้ำทะเลมีของเสียปนเปื้อนอยู่มาก ซึ่งส่งผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตต่าง ๆ ที่อาศัยอยู่ในทะเล

ปัญหาขยะในทะเลในปัจจุบัน กว่า 80 เปอร์เซ็นต์ของขยะในทะเลเป็นเครื่องมือประมง อาทิ แห เศษอวน เสาปักต่าง ๆ ทุ่นพลาสติก ฯลฯ ซึ่งขยะเหล่านี้ไม่เพียงจะก่อให้เกิดอุบัติเหตุเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อสัตว์น้ำ ที่อาจเข้าไปติดกับดัก

สำหรับทะเลในจังหวัดชลบุรี โดยเฉพาะในเขตชายหาดบางแสน ซึ่งเป็นหาดหนึ่งที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยว ทำให้มีปริมาณขยะเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมากในแต่ละวัน ในปี พ.ศ. 2545 ทางเทศบาลแสนสุขได้ดำเนินการแก้ปัญหาขยะบริเวณชายหาด โดยการสร้างทุ่นดักจับขยะไว้กลางทะเล เพื่อดักจับขยะจากท้องทะเลที่จะลอยเข้ามาติดชายหาด ซึ่งช่วยลดปริมาณขยะลงได้มาก การสร้างทุ่นในระยะแรก ขยะลดลงไป 70% ในระยะที่ 2 ลดลง 80-90% โดยการเก็บขยะที่ติดอยู่กับทุ่นเทศบาลจะมีเรือลอยออกไปเก็บ ส่วนขยะบริเวณชายหาดก็มีเทศบาลมาเก็บ

นางสาวสุปาจรีย์ ศรีปิยะบุตร นักวิชาการสุขาภิบาล เทศบาลแสนสุข ให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับเรื่องนี้ว่า ขยะจากนักท่องเที่ยว จะผันแปรไปตามจำนวนนักท่องเที่ยว และในช่วงนี้จำนวนนักท่องเที่ยวในบางแสนมีปริมาณเพิ่มขึ้น ขยะก็เพิ่มขึ้น ปริมาณที่เก็บได้เพิ่มขึ้นนิดเดียว เพราะมีการรณรงค์ให้แม่ค้าคัดแยกขยะและนำมารีไซเคิล ส่วนที่ใช้ไม่ได้จึงนำมาทิ้ง ทำให้จำนวนขยะลดน้อยลง

ส่วนปริมาณขยะที่มาจากนักท่องเที่ยวมีเป็นจำนวนมากอย่างแน่นอน เพราะชายหาดบางแสนเป็นชายหาดที่บูรณาการเพื่อนักท่องเที่ยวและการพักผ่อน ที่สำคัญจำนวนนักท่องเที่ยวที่เดินทางมาบางแสนเพิ่มขึ้นทุกวัน โดยเฉพาะในช่วงหลังที่มีการปรับปรุงหาดชายอยู่เป็นประจำ ยิ่งในวันเสาร์-อาทิตย์ และวันหยุดนักขัตฤกษ์ ปริมาณขยะก็ต้องมีมากอยู่แล้ว แต่ทางเราก็มีการป้องกัน คือ มีการติดป้ายรณรงค์เรื่องรักษาความสะอาดที่มีมากกว่า 100 ป้ายรอบชายหาดบางแสน ทั้งบริเวณถนนสาย 1 และสาย 2 สำหรับในอนาคต เทศบาลแสนสุขมีโครงการจะทำ ‘ผ้าป่ารีไซเคิล’ โดยมีสาระสำคัญคือ การประชาสัมพันธ์ให้แม่ค้าบริเวณชายหาดทราบว่าเราจะมีโครงการทำบุญจากขยะ ให้แม่ค้านำขยะที่มีมูลค่าสามารถขายได้ราคา คัดมาบริจาคให้ทางเทศบาลแสนสุข และทางเทศบาลจะนำไปขาย แล้วนำเงินที่ได้ไปบริจาคที่วัดต่าง ๆ ในบริเวณเทศบาลแสนสุข ซึ่งถือเป็นการทำบุญร่วมกันของผู้ประกอบการร้านค้าชายหาด นางแสงมณี ใจจริง แม่ค้าขายของบริเวณชายหาดบางแสน เล่าว่า ขายของอยู่ที่ชายหาดบางแสนเป็นเวลาหลายสิบปีแล้ว เพราะเป็นคนในพื้นที่ ของที่ขายนั้นก็เป็นพวกอาหารทะเล ส้มตำ ไก่ย่าง โดยปกติแล้ว ก็จัดเตรียมถังขยะไว้สำหรับให้ลูกค้าทิ้ง เมื่อเก็บร้านแล้วจึงค่อยแยกขยะ แต่ส่วนมากนักท่องเที่ยวจะใส่ถุงรวมกันมาเลยแล้วก็ทิ้ง ส่วนของที่ทิ้งไว้บนโต๊ะก็จะเก็บแยกไว้เลย บางอย่างที่พอขายได้จะเก็บไว้ให้ได้ปริมาณเยอะ ๆ ก่อน แล้วค่อยเอาไปขายทีเดียว ส่วนที่เป็นขยะก็เอาไปทิ้ง

หาดบางแสนตอนกลางคืนนั้นสกปรกมาก เพราะนักท่องเที่ยวเมื่อกินกันแล้วก็จะทิ้งขยะไว้ เมื่อถึงตอนเช้าพ่อค้าแม่ค้าจะต้องมาเก็บกวาดกันเองทุกครั้ง รวมทั้งเจ้าหน้าที่จากทางเทศบาลก็มาทำความสะอาดบริเวณชายหาดทุกวัน เพราะต่างก็ต้องการให้บางแสนเป็นหาดที่สะอาดและสวยงามน่าเที่ยว

คุณค่าและความสำคัญของทะเลนั้นมีมากกว่าการเป็นแหล่งรองรับของเสียจากมนุษย์ ทะเลหาใช่ถังขยะของเรา แต่เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำนานาพันธุ์ และเป็นโลกที่สวยงามอีกใบหนึ่งที่หลายคนเคยได้สัมผัส แต่ปัญหามลพิษทางทะเลนับวันจะยิ่งเพิ่มมากขึ้น ถึงเวลาที่จะต้องช่วยกันแก้ปัญหาอย่างจริงจังเสียที โดยเริ่มต้นด้วยการปลุกจิตสำนึกรักษาความสะอาดที่ตัวเราก่อน

ประเด็นพิจารณา :
เมื่อนิสิตได้อ่านข้อมูลด้านบนแล้วนิสิตคิดว่า
1. ปัญหาขยะล้นหาดบางแสน จะแก้ไขได้อย่างไร และฝ่ายใดควรจะเป็นผู้แก้ไข ระหว่างภาครัฐ หรือ ชาวบ้าน ?
2. นิสิตจะหาข้อมูลจากการสัมภาษณ์ จากแหล่งใด ใคร จะเป็นผู้ให้ข้อมูล และนิสิตจะใช้คำถาม หรือประเด็นอะไรถามเพื่อการหาข้อมูลบ้าง ?

กลุ่มผู้ให้ข้อมูล

1. นักท่องเที่ยว

2. ผู้ประกอบการ

3. ตำรวจ

ประเด็นจากการสัมภาษณ์
1.ปัญหาขยะล้นหาดบางแสน จะแก้ไขอย่างไร

ตอบ

1.1 ไม่ทิ้งขยะเกลื่อนกลาด

1.2 ทิ้งขยะให้เป็นที่

1.3 ไม่ทิ้งขยะลงแม่น้ำลำคลอง

2. ฝ่ายใดควรจะเป็นฝ่ายแก้ไข ระหว่างภาครัฐ ผู้ประกอบ หรือนักท่องเที่ยว

ตอบ ทุกๆ ฝ่ายควรร่วมมือกันในการแก้ไขปัญหาขยะ ไม่ใช่แค่ให้ฝ่ายหนึ่งฝ่ายใด เป็นผู้รับผิดชอบ ถ้าทุกฝ่ายร่วมมือกันปัญหาขยะก็จะลดลง หาดบางแสนก็จะสะอาดและสวยงาม น่าท่องเที่ยว

3. บทสัมภาษณ์ :

สัมภาษณ์คนที่ 1 ชื่อ นายทองหล่อ ศรีสวัสดิ์ (นักท่องเที่ยว)

วันศุกร์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ณ หาดบางแสน

1.ปัญหาขยะที่หาดบางแสน มาจากกลุ่มบุคคลใดหรือปัจจัยใด ระหว่าง ผู้ประกอบการ นักท่องเที่ยวหรือแม่น้ำ

- คิดว่ามาจากนักท่องเที่ยว เนื่องจากทิ้งขยะไม่เป็นที่

2. โดยปกติแล้วเมื่อมีขยะอยู่เกลื่อนหาดใครเป็นผู้ทำความสะอาด

- น่าจะเป็นเจ้าหน้าที่ของเทศบาล

3. หาดบางแสนมีขยะเยอะมากช่วงใด

- ช่วงเทศกาล

4. สาเหตุที่คนทิ้งขยะไม่เป็นที่มาจากสาเหตุอะไร

- ความมักง่ายของคนเรา

5. ที่หาดบางแสนมีถึงขยะเพียงพอหรือไม่

- มีเพียงพอ

6. ปริมาณขยะในอดีต ปัจจุบัน ต่างกันอย่างไร แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร

- อดีต > ขยะเยอะมาก ดูสกปรก

ปัจจุบัน > ดีขึ้นกว่าเดิม มีผู้มาทำความสะอาด

อนาคต > น่าจะดีขึ้นกว่าเดิม ปริมาณขยะน่าจะลดลงมากขึ้น

7. ท่านคิดว่าจะแก้ปัญหานี้อย่างไร

- ตอบ

7.1. นักท่องเที่ยวควรทิ้งขยะให้เป็นที่

7.2. ติดป้ายรณรงค์ เพื่อปลูกฝังจิตสำนึกที่ดี

..............................................................................

สัมภาษณ์คนที่ 2 ชื่อ นายบุญชัย จันทร์หมึก

(ผู้ประกอบการ-เช่าบานาน่าโบ๊ท)
วันศุกร์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ณ หาดบางแสน

1.ปัญหาขยะที่หาดบางแสน มาจากกลุ่มบุคคลใดหรือปัจจัยใด ระหว่าง ผู้ประกอบการ นักท่องเที่ยวและแม่น้ำ

- มาจากแม่น้ำบางประกงที่ไหล่ผ่านและพัดพาขยะมา

- มาจากนักท่องเที่ยว

2. โดยปกติแล้วเมื่อมีขยะอยู่เกลื่อนหาดใครเป็นผู้ทำความสะอาด

- พ่อค้าแม่ค้าก็จะเก็บขยะในส่วนของตนเองให้สะอดาอยู่เสมอ ส่วนขยะตามหาด ทางเทศบาลจะมาเก็บทุกวัน มีพนักงานเพียงพอต่อความต้องการ เทศบาลมีมาตราการให้พ่อค้าแม่ค้าเก็บขยะ การกระทำทุกอย่างต้องเสียภาษี

3. หาดบางแสนมีขยะเยอะมากช่วงใด

- ช่วงฤดูกาลหน้าคลื่น

4. สาเหตุที่คนทิ้งขยะไม่เป็นที่มาจากสาเหตุอะไร

- ขาดการมีจิตสำนึกที่ดี

5. ที่หาดบางแสนมีถึงขยะเพียงพอหรือไม่

- ถังขยะมีเพียงพอต่อความต้องการ

6. ปริมาณขยะในอดีต ปัจจุบัน ต่างกันอย่างไร แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร
- ปัจจุบันปัญหาขยะดีกว่าแต่ก่อนมาก นักท่องเที่ยวก็น้อยกว่าเดิม มันอยู่ในช่วงเศรษฐกิจไม่ดีด้วย

7. ท่านคิดว่าจะแก้ปัญหานี้อย่างไร

- ทุกคนต้องร่วมมือกัน และทำหน้าที่ของตนเองให้ดี

...........................................................................

สัมภาษณ์คนที่ 3 ชื่อ พี่ด่าง พี่มนตรี และพี่โก๊ะ

(ผู้ประกอบการ- พ่อค้าขายอาหาร)
วันศุกร์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ณ หาดบางแสน

1.ปัญหาขยะที่หาดบางแสน มาจากกลุ่มบุคคลใดหรือปัจจัยใด ระหว่าง ผู้ประกอบการ นักท่องเที่ยวและแม่น้ำ

- มาจากนักท่องเที่ยว ทิ้งขยะไม่เป็นที่

- มาจากแม่น้ำบางประกงที่ไหลผ่านมาพัดพาขยะมาด้วย เนื่องจากบริเวณหาดบางแสนเป็นแอ่งกระทะ พอถึงเวลาหน้าคลื่นขยะก็จะไหลมา

2. โดยปกติแล้วเมื่อมีขยะอยู่เกลื่อนหาดใครเป็นผู้ทำความสะอาด

- เทศบาลและผู้ประกอบการช่วยกันเก็บขยะ ช่วยกันทำความสะอาด

3. หาดบางแสนมีขยะเยอะมากช่วงใด

- ช่วงเดือนเมษายน ช่วงหน้าคลื่นแรง ช่วงพายุเข้า

4. สาเหตุที่คนทิ้งขยะไม่เป็นที่มาจากสาเหตุอะไร

- ทิ้งขยะไม่เป็นที่

- ขาดการมีจิตใต้สำนึก

5. ที่หาดบางแสนมีถึงขยะเพียงพอหรือไม่

- ถังขยะมีเพียงพอทุกจุด

6. ปริมาณขยะในอดีต ปัจจุบัน ต่างกันอย่างไร แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร
- อดีต > มีน้อย

ปัจจุบัน > มีมาก
อนาคต > น่าจะเพิ่มมากขึ้น

7. ท่านคิดว่าจะแก้ปัญหานี้อย่างไร

- ให้เสื้อแดงมาประท้วง (ขำๆๆ)

- ทุกฝ่ายต้องร่วมมือกัน

..................................................................

สัมภาษณ์คนที่ 4 ชื่อ นายนรินทร์ (ตำรวจ)

วันศุกร์ที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ณ หาดบางแสน

1.ปัญหาขยะที่หาดบางแสน มาจากกลุ่มบุคคลใดหรือปัจจัยใด ระหว่าง ผู้ประกอบการ นักท่องเที่ยวและแม่น้ำ
- นักท่องเที่ยว

- แม่น้ำบางประกง พัดพามา

2. โดยปกติแล้วเมื่อมีขยะอยู่เกลื่อนหาดใครเป็นผู้ทำความสะอาด
- เจ้าหน้าที่กองสาธารณสุขสิ่งแวดล้อม และ เทศบาลเมืองแสนสุข

3. หาดบางแสนมีขยะเยอะมากช่วงใด
- ช่วงฤดูฝน เพราะน้ำที่มาจากแม่น้ำบางประกงจะพัดพาขยะเข้ามา

4. สาเหตุที่คนทิ้งขยะไม่เป็นที่มาจากสาเหตุอะไร
- ความมักง่าย

- ความสะเพร่า

5. ที่หาดบางแสนมีถึงขยะเพียงพอหรือไม่
- มีถังขยะเพียงพอ จะแบ่งจุดที่ตั้งถังขยะเป็นล็อค จุดละ 2-3 ใบ

6. ปริมาณขยะในอดีต ปัจจุบัน ต่างกันอย่างไร แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร

- อดีต > มีเยอะ

ปัจจุบัน > ไม่ค่อยมีแล้ว

อนาคต > น่าจะมีขยะลดลง

7. ท่านคิดว่าจะแก้ปัญหานี้อย่างไร

- ติดป้ายรณรงค์

- เทศบาลมีมาตราการกับผู้ประกอบการในการทิ้งขยะ

- ทิ้งขยะให้เป็นที่

- มีป้ายรณรงค์

8. ตำรวจมีมาตราการเกี่ยวกับผู้ที่ทิ้งขยะไม่เป็นที่หรือไม่

- ไม่มีมาตราการมารองรับการปรับคนที่ทิ้งขยะหรือนักท่องเที่ยว แต่เทศกิจจะมีกฎให้เฉพาะเหล่าผู้ประกอบการเท่านั้น

การเก็บรวบรวมข้อมูล
- การเก็บรวบรวมข้อมูล เป็นการเก็บข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ แต่ละกลุ่มบุคคล เกี่ยวกับประเด็นที่เราจะใช้เป็นคำถามในการสัมภาษณ์ เป็นการนำข้อมูลที่ได้ทั้งหมดมารวบรวมและวิเคราะห์ว่า แต่ละคำถามที่ถามแต่ละกลุ่มบุคคลนั้น เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร และมีข้อเสนอแนะและวิธีการแก้ไขอย่างไรบ้าง จากนั้นจึงนำข้อมูลที่เก็บรวบรวมได้มาสรุป

...........................................................................

สรุป

1. ปัญหาขยะที่หาดบางแสน มาจากกลุ่มบุคคลใดหรือปัจจัยใด ระหว่าง ผู้ประกอบการ นักท่องเที่ยวและแม่น้ำ ตอบ ปัญหาขยะที่หาดบางแสน ส่วนมากมาจากแม่น้ำบางปะกงที่ไหลมาพัดพาขยะมาด้วย เนื่องจากบริเวณหาดบางแสนเป็นแอ่งกระทะ จึงทำให้มีขยะเยอะ นอกจากนั้นปัญหาขยะเกลื่อนกลาดยังมาจากนักท่องเที่ยว ที่มาพักผ่อน ส่วนขยะที่มาจากผู้ประกอบการ เหล่าพ่อค้าแม่ค้านั้น ไม่ค่อยมี เพราะทางเทศกิจมีมาตราการในเรื่องนี้

2. โดยปกติแล้วเมื่อมีขยะอยู่เกลื่อนหาดใครเป็นผู้ทำความสะอาด

ตอบ โดยปกติแล้วผู้ที่ทำความสะอาดหาด คือ พนักงานของเทศบาล ซึ่งจะเก็บขยะในช่วงเช้าของทุกวัน มีพนักงานเพียงพอในการทำความสะอาด ส่วนผู้ประกอบการจะดูแลบริเวณสถานประกอบการของตนเอง ให้สะอาดเพื่อดึงดูดนักท่องเที่ยว

3. หาดบางแสนมีขยะเยอะมากช่วงใด

ตอบ หาดบางแสนจะมีขยะทุกช่วงเดือนเมษายนบ้าง ช่วงเทศกาลบ้าง ช่วงฤดูฝน หรือพายุเข้า หรือฤดูกาลหน้าคลื่น

4. สาเหตุที่คนทิ้งขยะไม่เป็นที่มาจากสาเหตุอะไร

ตอบ - ขาดจิตใต้สำนึก

- ความมักง่าย

- ความสะเพร่า

5. ที่หาดบางแสนมีถึงขยะเพียงพอหรือไม่

ตอบ ที่หาดบางแสนมีถังขยะเพียงพอต่อความต้องการ โดยเทศกาลจะจัดถึงขยะไว้เป็นจุดๆ แบ่งเป็นล็อคๆ ละ 2-3 ใน เพื่อความสะดวกในการเก็บหรือทิ้งขยะของผู้คน

6. ปริมาณขยะในอดีต ปัจจุบัน ต่างกันอย่างไร แนวโน้มในอนาคตจะเป็นอย่างไร

ตอบ ในอดีตนั้น-มีขยะเยอะมากๆ / ปัจจุบัน-ดีขึ้นกว่าเดิม ขยะมีน้อยลง / อนาคต-แนวโน้มของปริมาณขยะน่าจะลดลงกว่าเดิม เพราะทุกฝ่ายร่วมมือกัน

7. ท่านคิดว่าจะแก้ปัญหานี้อย่างไร

ตอบ - ทุกฝ่ายร่วมมือกันดูแลรักษา

- ทิ้งขยะให้เป็นที่

- ติดป้ายรณรงค์ เพื่อปลูกฝังจิตใต้สำนึก

- ควรมีมาตราการเกี่ยวกับผู้ที่ทิ้งขยะไม่เป็นที่

วิธีการนำเสนอและข้อเสนอแนะ

1. วิธีการนำเสนอ

- รูปเล่มรายงาน

- Power point

- วิดีโอขณะทำการสัมภาษณ์

2. ข้อเสนอแนะ

- ตั้งประเด็นคำถามหลายๆ มุมมอง

- สัมภาษณ์จากกลุ่มบุคคลหลายๆ อาชีพ

- ทำแผนผังแยกความคิดของกลุ่มบุคคลแต่ละอาชีพ